Trà shan tuyết cổ thụ là một loại trà đặc biệt và quý hiếm của Việt Nam, được làm từ lá của những cây trà cổ thụ mọc tự nhiên ở vùng núi cao phía Bắc, đặc biệt là các tỉnh như Hà Giang, Yên Bái, Sơn La, và Lai Châu. Tên gọi này có thể được giải thích như sau:
- Trà: Chỉ loại đồ uống làm từ lá cây trà (chè).
- Shan tuyết: “Shan” là tên gọi xuất phát từ các dân tộc thiểu số vùng cao, còn “tuyết” (雪) ám chỉ lớp lông trắng mịn bao phủ búp trà non, giống như tuyết, hoặc do cây trà sống ở vùng núi cao, nơi có khí hậu lạnh.
- Cổ thụ: Những cây trà có tuổi đời hàng trăm năm, thân to, rễ sâu, mọc hoang dã trong rừng sâu.
Đặc điểm nổi bật:
- Nguồn gốc tự nhiên: Cây trà shan tuyết mọc hoang hoặc được trồng từ lâu đời, không sử dụng hóa chất, thuộc nhóm trà hữu cơ.
- Lá và búp trà: Búp non phủ lông trắng, lá dày, to, chứa nhiều chất dinh dưỡng do hấp thụ khoáng chất từ đất núi giàu dinh dưỡng.
- Quy trình chế biến thủ công: Người dân tộc (như H’Mông, Dao) hái lá bằng tay, sau đó sao, vò, phơi tự nhiên theo phương pháp truyền thống.
- Hương vị: Nước trà có màu vàng hổ phách, vị chát nhẹ, hậu ngọt dịu, hương thơm tự nhiên của hoa rừng, mật ong hoặc trái cây.
Giá trị và ý nghĩa:
- Văn hóa: Gắn liền với đời sống của đồng bào dân tộc vùng cao, được xem như “báu vật rừng già”.
- Kinh tế: Có giá trị cao nhờ độ quý hiếm, thường được bán với giá từ vài triệu đến hàng chục triệu đồng/kg.
- Sức khỏe: Chứa chất chống oxy hóa, hỗ trợ tiêu hóa, giảm căng thẳng, và tăng cường miễn dịch.
Phân biệt với các loại trà khác:
- Khác với trà xanh thông thường, trà shan tuyết cổ thụ có hương vị phức tạp hơn do đặc thù sinh trưởng của cây lâu năm.
- Thường được đóng gói thủ công hoặc ép thành bánh (trà bánh) để bảo quản lâu dài.
Trà shan tuyết cổ thụ không chỉ là thức uống cao cấp mà còn là biểu tượng của thiên nhiên và văn hóa bản địa Việt Nam.